کد مطلب:48482 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:34

گنجینه پرسمان » قرآن

با توجه به آية 38 سورة مبارك مدثّر، حدّ هر انسان، چگونه به وسيلة اعمالش تعيين ميشود؟

1. مفهوم اين آية شريف كه ميفرمايد: كُلُّ نَفسٍ بِما كَسَبَت رَهينَه; هر كس در گرو اعمال خويش است، آن است كه هر نفسي در برابر آنچه انجام داده است، ميباشد. در حقيقت، دررهن و گرو قرار دادن نفس به وسيلة خداوند، به اين نكته توجه شده است كه خداي متعال، اين حق را به گردن مخلوقات دارد كه با ايمان و عمل صالح، او را بندگي كنند; پس هر نفسي از آفريدهها، نزد خداوند محفوظ و محبوس است تا اين حق و دَيْن را بپردازد; از اين رو، چنانچه ايمان آورد و عمل صالح انجام داد; در اين صورت، از گِرو و رهن بودن آزاد ميشود; و اگر كفر ورزيد و مرتكب جرم شد، و با همين حال از دنيا رفت، همچنان و براي ابد، محبوس خواهد بود.(تفسير الميزان، علامه طباطبايي;، ج 20، ص 96، مؤسسة الاعلمي للمطبوعات.)

2. آية مزبور كه ميفرمايد: هر كس در گرو عذابِ روز قيامت است، با مفهوم آية 21 سورة مبارك طور كه ميفرمايد: كُلُّ امرِيسًٍ بِما كَسَبَ رَهين; هر كس در گرو اعمال خويش است، متفاوت ميباشد، زيرا مفهوم آية سورة طور آن است كه انسان، همچون رهني محفوظ و حبس شده نزد خداي سبحان، در برابر عملي كه از نيك و بد انجام داده ميباشد، تا جزاي آن را كه ثواب يا عقاب است، به او بدهد. در حقيقت، اينگونه نيست كه خداوند از عمل او چيزي كم كرده و تمام اعمالش را جزا نداده باشد، چرا كه در اين صورت، خود انسان به طور قهري، گروِ بعضي اعمالش خواهد بود، و بعضي ديگر از اعمالش به اشخاص ديگر كه در بخش نخست آية 21 سورة طور، ذريّه و نسل او هستند، مربوط خواهد بود.(تفسير الميزان، علامه طباطبايي;، ج 19، ص 13، مؤسسة الاعلمي للمطبوعات.)

3. با توجه به آيههاي پيش از آية شريف مورد پرسش كه دربارة دوزخ و دوزخيان بوده و با عبارت نذيراً للبشر، هشدار و انذار را به همة انسانها تعميم داده است، ميتوان گفت: اين قسمت از آيه كه تكيه اصلي پرسش، بر روي آن است، دليل اين تعميم را بيان ميكند، زيرا زماني كه نفس انسان، در گروِ رفتارها و اعمال خود باشد، به طور قهري هر نفسي بايد نگران آتش جهنم و عذاب روز قيامت باشد كه او را در صورت مجرم بودن و پيروي نكردن حق، در آن حبس ميكنند; همين نگراني، خود، تقوا است، همان چيزي كه هدف انذار را تشكيل ميدهد; در اين صورت، ميان اين آيه و آيات پيش، پيوند برقرار ميشود.

4. با توجه به آنچه گفته شد، در آية شريف مورد پرسش، هر چند به طور آشكار سخن از تعيين حدّ هر انسان نيست، بلكه از پيوند مستقيم ميان اعمال او و آزادي وي از عذاب دوزخ سخن ميگويد، ولي از آنجا كه اين رهايي از عذاب، با ارزيابي اعمال او صورت ميگيرد، ميتوان گفت: به گونه غيرمستقيم، آية شريف مزبور، به تعيين حدّ هر انساني نيز مربوط ميشود; تعيين حدّ نيز، با توجه به ثبت و ضبط همة اعمال در لوح محفوظ و مشخص بوده وضعيت انسان از طريق روح او كه با همه هويّت خود، هنگام مرگ، قبض شده است، كار آساني است. در حقيقت، وضعيت نهايي انسان، بر روح او نمايان و ثبت و ضبط است و اين كه در آيات قرآن آمده كه در يك آن، به حساب هر فرد رسيدگي ميشود، به همين دليل است.